Xác định mã vạch ADN phục vụ giám định loài Bạch quả (Ginkgo biloba L.)

Bùi Thị Mai Hương; Nguyễn Quỳnh Trang; Hà  Văn Huân

doi:10.55250/Jo.vnuf.14.2.2025.023-030

Từ khóa:

Bạch quả, giám định loài, mã vạch ADN, PCR

Tóm tắt

Bạch quả là các loài cây dược liệu có giá trị kinh tế cao, làm thuốc, làm cảnh. Hiện nay, các sản phẩm dược liệu từ Bạch quả đang được bán trên thị trường tràn lan với giá thành rất cao. Do vậy, việc xác định các đoạn mã vạch ADN để định danh cho loài Bạch quả (Ginkgo biloba) phục vụ giám định loài là cần thiết trong các sản phẩm dược liệu đó. ADN tổng số được phân lập từ lá cây Bạch quả. Các đoạn mã vạch ADN (rbcL, TrnH-psbA và ITS2) được nhân bản từ ADN tổng số của Bạch quả bằng kỹ thuật PCR. Sản phẩm PCR chỉ ra rằng các băng thu được có kích thước giống với kích thước dự kiến, sau đó sản phẩm PCR được xác định trình tự. Kết quả phân tích trình tự đã chỉ ra, đoạn rbcL có 679 nucleotide, đoạn TrnH-psbA có 275 nucleotide và đoạn ITS2 có 239 nucleotide. Các trình tự này sau đó được xử lý trên Ngân hàng gen quốc tế (NCBI) đã tìm ra: loài Bạch quả có tỷ lệ tương đồng 100% của đoạn gen rbcL, 99,64% của đoạn gen trnH-psbA và 99,58% của đoạn ITS2 với loài Bạch quả trên NCBI. So sánh sự khác biệt của ba đoạn chỉ thị rbcL, TrnH-psbA và ITS2 cho thấy: đoạn gen ITS2 và trnH-psbA có sai khác. Do vậy, có thể sử dụng chỉ thị ITS2 và trnH-psbA làm mã vạch ADN để giám định loài Bạch quả trong các sản phẩm dược liệu ở Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

. Teris A. van Beeka & Paola Montoro (2009). Chemical analysis and quality control of Ginkgo biloba leaves, extracts and phytopharmaceuticals. Journal of Chromatography A. 1216: 2002–2032. DOI: https://doi.org/10.1016/j.chroma.2009.01.013

. Chun Shi, Jun Liu, Fengming Wu & David T. Yew (2010). Ginkgo biloba Extract in Alzheimer’s isease: From Action Mechanisms to Medical Practice. Int. J. Mol. Sci. 11: 107-123. DOI: https://doi.org/10.3390/ijms11010107

. W. J. Kress (2017). Plant DNA barcodes: Applications today and in the future. Journal of Systematics and Evolution. 55: 291–307. DOI: https://doi.org/10.1111/jse.12254

. John Waugh (2007). Multiple multilocus ADN barcodes from the plastid genome discriminate plant species equally well. BioEssays 29(2): 188-97.

. S. Zhu, Q. Li, S. Chen, Y. Wang, L. Zhou, C. Zeng & J. Dong (2018). Phylogenetic analysis of Uncaria species based on internal transcribed spacer (ITS) region and ITS2 secondary structure. Pharm Biol. 56(1): 548-558. DOI: https://doi.org/10.1080/13880209.2018.1499780

. H. V. Huan, H. M. Trang & N. V. Toan (2018). Identification of DNA Barcode Sequence and Genetic Relationship among Some Species of Magnolia Family. Asian Journal of Plant Sciences. 17(1): 56-64. DOI: https://doi.org/10.3923/ajps.2018.56.64

. V. V. Thakur, S. Tiwari, N. Tripathi & G. Tiwari (2019). Molecular identification of medicinal plants with amplicon length polymorphism using universal DNA barcodes of the atpF–atpH, trnL and trnH–psbA regions. Biotech. 9: 1-10. DOI: https://doi.org/10.1007/s13205-019-1724-6

. Muhammad Ismail, Aftab Ahmad, Muhammad Nadeem, Muhammad Asif Javed, Sultan Habibullah Khan, Iqra Khawaish, Aftab Alam Sthanadar, Sameer H. Qari, Suliman M. Alghanem, Khalid Ali Khan, Muhammad Fiaz Khan & Samina Qamer (2020). Development of DNA barcodes for selected Acacia species by using rbcL and matK DNA markers. Journal of Biological Sciences. 27(12): 3735-3742. DOI: https://doi.org/10.1016/j.sjbs.2020.08.020

. S. Zhu, Q. Liu, S. Qiu, J. Dai & X. Gao (2022). DNA barcoding: an efficient technology to uthenticate plant species of traditional Chinese medicine and recent advances. Chinese Medicine. 17: 112. DOI: https://doi.org/10.1186/s13020-022-00655-y